De afkorting ADHD staat voor Attention Deficit Hyperactiviteit Disorder. In het Nederlands betekent dat aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit. De hersenen van mensen met ADHD reageren sneller op prikkels (impulsen, stemmingen en gebeurtenissen). Dit kan ertoe leiden dat je snel bent afgeleid en je je moeilijk kunt concentreren.

Wat betekent ADHD?

De betekenis van ADHD is Attention Deficit Hyperactivity Disorder. Het is een afwijking van kleine onderdelen van de hersenen. De hersenen van kinderen en volwassenen met ADHD reageren sneller op prikkels (impulsen, stemmingen en gebeurtenissen). Dit kan er toe leiden dat je je moeilijk kunt concentreren en snel afgeleid raakt (aandachtsproblemen). Je kunt ook impulsief gedrag vertonen – bijvoorbeeld dingen doen zonder er eerst goed over na te denken. Vaak ben je lichamelijk overactief of je voelt je altijd onrustig (hyperactiviteit). ADHD wordt nog wel eens verward met ADD, een subtype van ADHD.

ADHD bij kinderen

Zijn snel afgeleid. Ze kunnen niet lang ergens de aandacht bij houden. Vaak is er ook sprake van lichamelijke onrust (friemelen, wiebelen) en grote beweeglijkheid (steeds opstaan en rondlopen).

Hoe ADHD bij een kind naar voren komt is niet vantevoren aan te geven. Net als ieder kind uniek is, is ook ieder kind met ADHD uniek. Ook gedrag is verschillend. Kinderen met ADHD zijn niet altijd druk, ze zijn niet allemaal impulsief en ze zijn ook niet allemaal ongeconcentreerd.Soms hoor je nog dat het aan de opvoeding ligt dat een kind zo druk is. Dat is absoluut niet waar. Uit diverse onderzoeken blijkt dat mensen met ADHD een andere hersenwerking hebben dan andere mensen. ADHD is dus geen ziekte, het ligt niet aan de opvoeding. Wel is ADHD erfelijk. Het kan 'in de familie zitten'.

Kenmerken voor kinderen met ADHD zijn

• onoplettend, concentratieprobleem;
• erg druk zijn (hyperactief);
• impulsiviteit (niet denken, maar doen). 

Het gedrag van het kind met ADHD zorgt vaak voor problemen in het gezin, op school of in het contact met vriendjes en vriendinnetjes.

Symptomen onoplettendheid of slechte concentratie

• onvoldoende aandacht aan iets schenken en daardoor fouten maken (bijvoorbeeld in schoolwerk)
• moeite om de aandacht erbij te houden
• niet goed kunnen luisteren
• niet doen wat anderen van het kind vragen
• moeite om taken af te maken
• regelmatig spullen kwijt zijn
• snel afgeleid zijn
• vaak iets (een afspraak, een opdracht) vergeten

Symptomen hyperactiviteit en impulsiviteit

• wiebelen, veel bewegen met handen / voeten, draaien op de stoel
• niet kunnen blijven zitten
• rondrennen, overal op klimmen
• geen rust nemen, voortdurend bezig zijn (doordraven)
• bij oudere kinderen: onrust, moeilijk kunnen ontspannen
• moeilijk rustig kunnen spelen
• veel praten
• moeite om op de beurt te wachten.Hoe ga je om met een kind met ADHD? Enkele tips:
• Bied structuur en regelmaat. Denk aan een vaste dagindeling, of op vaste tijdstippen eten.
• Zorg voor een opgeruimde kamer en bureau van je kind. Dit geeft minder prikkels.
• Plan activiteiten en werkzaamheden. Splits deze in kleine delen. Dat geeft overzicht en daarmee rust.
• Spreek van te voren stapsgewijs iets door; een verjaardag, familiebezoek etc. Maak de nieuwe situatie voorspelbaar. 
• Complimenteer het kind in het openbaar.
• Reageer snel op zowel ongewenst gedrag als gewenst gedrag.
• Wees concreet. Vertel iets in korte zinnen, op duidelijke toon en kijk je kind in de ogen. Zo heb je contact. 
• Vraag maar één ding tegelijkertijd.
• Maak heldere afspraken. Herhaal wat er is afgesproken en vraag na of je kind het begrepen heeft of dat er nog vragen zijn.
• Herhaal regelmatig gemaakte afspraken en bestaande regels.
• Kan je kind niet stilzitten? Gebruik dan een wiebelkussen.
• Laat je kind regelmatig sporten. Geef je kind de gelegenheid om zijn/haar energie kwijt te raken en zicht uit te leven.
• Bezoek bijeenkomsten van andere ouders met kinderen met ADHD. Het is goed om je verhaal te vertellen. Je krijgt tips en hoort ervaringen van ouders. Wellicht geven die nieuwe inzichten.
• Blijf ook aandacht besteden aan je eventueel andere kinderen!

ADHD bij volwassenen

De belangrijkste kenmerken van ADHD bij volwassenen zijn: problemen met de aandacht of de concentratie, moeite met organiseren, hyperactief of overbeweeglijk zijn en impulsiviteit. Kenmerken ADHD

Je hoeft niet alle kenmerken te herkennen om de diagnose ADHD te krijgen. De kenmerken van ADHD zijn te verdelen in 3 gebieden: aandachtsproblemen, hyperactiviteit en impulsiviteit.

Onder aandachtsproblemen verstaan we problemen met de concentratie en het kunnen organiseren. Veel ADHD'ers zijn snel afgeleid , hebben moeite met luisteren en zijn chaotisch. Het afmaken van opdrachten, het scheiden van hoofd- en bijzaak, plannen, organiseren en het doen van administratieve taken is dan ook vaak een uitdaging.

Ook hyperactiviteit is een veelvoorkomend kenmerk van ADHD. Veel volwassenen met ADHD hebben moeite met stil zitten, zijn rusteloos, willen graag altijd bezig zijnen hebben moeite met ontspannen.

Het laatste gebied is impulsiviteit. Mensen met ADHD doen eerst voor ze nadenken over de gevolgen, zo kunnen ze er iets zomaar uit flappen en worden beslissingen soms te snel genomen. Een andere uiting van impulsiviteit is het moeilijk vinden om op de beurt te wachten en het door andere mensen heen praten. Impulsiviteit ontstaat doordat de (vaak onbewuste) remfunctie die het gedrag regelt onvoldoende ontwikkeld is.

ADHD kent natuurlijk ook positieve kanten. Zo zijn mensen met ADHD vaak creatief, kunnen ze goed problemen oplossen en zijn ze origineel in hun doen en laten.

ADHD komt naar schatting bij 1 tot 2,5% van de volwassenen voor. Voordat de diagnose ADHD wordt gesteld, zoekt een volwassene met ADHD vaak al hulp voor uiteenlopende andere klachten.

Problemen waar volwassenen met ADHD tegenaan lopen voordat ze de diagnose ADHD krijgen zijn bijvoorbeeld woedeaanvallen, chaotisch zijn, mislukken op school of op het werk, wisselende stemmingen, verslaving, relatieproblemen, faalangst of depressie. Bij doorvragen blijken er levenslange klachten van onrust, impulsiviteit en aandachts-, of concentratieproblemen te bestaan, die leiden tot slecht functioneren in werk en relaties. Mensen met ADHD met een goede intelligentie en alleen aandachtsstoornissen komen soms pas als volwassene in de problemen als niveau en tempo van werk of opleiding hoger worden. In de kindertijd leverde de ADHD geen problemen op waarvoor hulp gezocht moest worden.

Symptomen ADHD bij volwassenen

De belangrijkste kenmerken van ADHD bij mannen en vrouwen zijn: problemen met de aandacht of de concentratie, moeite met organiseren, hyperactief of overbeweeglijk zijn en impulsiviteit. Symptomen die vaak voorkomen zijn:

• snel afgeleid zijn
• vergeetachtigheid
• slordigheidsfouten maken
• een continu gevoel van innerlijke onrust
• impulsiviteit
• prikkelbaarheid of woede-uitbarstingen
• gebrek aan structuur en overzicht

Het lukt mensen met ADHD vaak niet om te bereiken wat ze zouden kunnen bereiken zonder deze beperkingen. Dat is frustrerend en gaat dikwijls ten koste van het zelfbeeld en zelfvertrouwen.

Vermoed je dat je ADHD hebt? Doe de online zelftest op de site van PsyQ.

ADHD, relaties en sociale contacten

Volwassenen met ADHD vinden het vaak lastig om sociale contacten en relaties aan te gaan en te onderhouden. Je vindt het bijvoorbeeld moeilijk om sociale regels toe te passen, of je verbreekt een vriendschap of relatie (te) snel door je impulsiviteit. Deze sociale onhandigheid kan ertoe leiden dat je je onzeker gaat voelen in sociale situaties. Ook komen verslavingen zoals alcoholverslaving, gokverslaving of drugsverslaving bij mensen met ADHD regelmatig voor, maar dit hoeft zeker niet altijd aan de orde te zijn. Omgaan met mensen met ADHD moet geleerd worden. Het gaat vaak anders dat je denkt. Een afspraak wordt vergeten, de sleutels en/of de bril zijn kwijt. 

Is ADHD erfelijk?

ADHD is meestal aangeboren. Dit wil niet zeggen dat een kind geboren wordt met ADHD, maar wel met de aanleg voor ADHD. De aandoening is voor deel erfelijk. Als je ouders of eventuele broers of zussen ook ADHD hebben is er een grote kans dat je zelf ook ADHD hebt. De diagnose ADHD wordt vaak al voor het zevende levensjaar gesteld. In Nederland heeft ongeveer 3 op de 100 mensen ADHD of ADD.

Behandeling

De behandeling van ADHD bestaat meestal uit een combinatie van:

• Individuele behandeling door een sociaalpsychiatrisch verpleegkundige of psycholoog
• Groepsbehandelingen voor ADHD
• Online behandeling
• Medicatie
• Behandeling van bijkomende stoornissen, bijv. slaapproblemen, angst, verslaving, (winter)depressie