OCD - dwang/angststoornissen

Wanneer je terugkerende dwanggedachten en/of dwanghandelingen hebt, dan heb je mogelijk een dwangstoornis, ook wel obsessieve compulsieve stoornis (OCD) genoemd. Je denkt bijvoorbeeld continue dat je besmet raakt door vuil. Deze dwanggedachte zorgt voor onrust en angst. Een dwanghandeling, zoals jezelf voortdurend wassen, geeft even verlichting. De angst komt echter weer boven en jij grijpt terug op je dwanghandeling.

 

Wat is OCD?

Een dwangstoornis wordt ook wel OCD (obsessieve compulsieve stoornis) genoemd. Er is sprake van een dwangstoornis als je langer dan een uur per dag dwangmatige gedachten (obsessies) hebt en/of dwangmatige handelingen (compulsies) uitvoert. De dwanggedachten geven jou een gevoel van angst en onrust. Door het uitvoeren van bepaalde handelingen gaat de onrust op korte termijn weg, maar komt later toch weer terug.

De dwanggedachten en -handelingen belemmeren jou in het dagelijks functioneren. Je kunt je niet meer concentreren op je werk of je hebt geen tijd voor vrienden of familie. Het is dan ook belangrijk om hulp te zoeken. Zo kan je de controle over je leven weer terugkrijgen.

Symptomen dwanggedachten (obsessies)

De dwangmatige gedachten of denkbeelden keren voortdurend terug en zijn ongewenst. Je wilt ze niet hebben, maar ze zijn er toch. Het voelt alsof de gedachten je worden opgedrongen. Vaak maken deze gedachten jou angstig en ervaar je een gevoel van onrust. Je probeert de dwanggedachten te neutraliseren of te onderdrukken. Vaak doe je dit door het uitvoeren van één of meerdere dwanghandelingen.

Voorbeelden van dwanggedachten:

• Je bent bang dat je voortdurend besmet raakt door vuil.
• Je denkt dat je grove fouten maakt met ernstige gevolgen.
• Je hebt gedachten dat je iemand iets wilt aandoen.
• Je hoort vloekwoorden in je hoofd terwijl je gelovig bent.

Dwanghandelingen (compulsies)

Dwanghandelingen zijn schijnbaar zinvolle handelingen of psychische activiteiten die je steeds herhaalt. Je moet van jezelf bijvoorbeeld telkens je kleren netjes ordenen of in gedachten tot 10 tellen voordat je op de fiets stapt. Vaak doe je dit als reactie op jouw dwanggedachten of regels die jij jezelf hebt opgelegd.

Door bepaalde handelingen uit te voeren, probeer je gevoelens van angst en onrust te voorkomen of te verminderen. Het kan ook zijn dat je een bepaalde situatie wilt voorkomen. Je denkt dat waar je bang voor bent af kunt wenden door de dwanghandeling uit te voeren. De dwanghandeling zelf heeft meestal niets te maken met datgene waar je bang voor bent. Zo kan iemand die bang is dat een geliefde iets naars overkomt of angst voor onweer op voelt komen, dit proberen teniet te doen door het alfabet in gedachten op te zeggen.

Voorbeelden van dwanghandelingen:

• steeds handen wassen nadat je iets hebt aangeraakt
• bij binnenkomst in huis de lampen 10 maal aan/uit moeten doen
• onafgebroken het huis schoonboenen.

OCD kan je leven gaan beheersen. De aandoening zorgt soms voor moeilijke situaties op je werk of in relaties. Een dwangstoornis is tijdrovend en het kan ook zijn dat je je schaamt. Het is daarom belangrijk om hulp te zoeken voor het behandelen van je OCD.

Oorzaken/ risicofactoren dwangstoornis

Er zijn verschillende risicofactoren die mogelijk kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van OCD. Een dwangstoornis komt bijvoorbeeld voor in je familie en /of je hebt veel behoefte aan controle.

Wel zijn er risicofactoren bekend.

Erfelijkheid

Mogelijk speelt erfelijkheid een rol bij het ontstaan van OCD. Wanneer er binnen je familie iemand een dwangstoornis heeft, is de kans groter dat jij ook een dwangstoornis ontwikkelt.

Persoonlijke eigenschappen

Wanneer je snel angstig bent of veel behoefte hebt aan controle, kan dit een risicofactor zijn bij de ontwikkeling van een dwangstoornis.

Dwangstoornissen komen vaak voort uit spanning en angst voor bijvoorbeeld een ramp, voor besmetting of dat er iets naars met een familielid gaat gebeuren. Door het verrichten van een bepaalde handeling zoals controleren, tellen of schoonmaken, neemt je spanning tijdelijk af. Je krijgt het gevoel alsof de handeling helpt de angst tegen te gaan. Na enige tijd sluipt de angst er weer in en bouwt de spanning op. De kans is groot dat je dan op je dwangmatige handeling teruggrijpt.

Jouw levensomstandigheden

Mogelijk vormen traumatische of stressvolle gebeurtenissen een risicofactor voor het ontwikkelen van een dwangstoornis. Dit kan seksueel misbruik zijn of het overlijden van een geliefde.

Kenmerken dwangstoornis

De belangrijkste kenmerken en symptomen van een dwangstoornis zijn:

• Je hebt ongewenste, terugkerende dwangmatige gedachten of denkbeelden.
• Je voert dwanghandelingen of psychische activiteiten uit om gevoelens van angst en onrust te voorkomen of te verminderen.
• Het lukt je niet om de gedachten en/of handelingen te stoppen.

https://www.lentis.nl/zelftest, hier kun je terecht voor een zelftest.

Hoe ziet de behandeling voor een dwangstoornis eruit?

De volgende behandelingen worden meestal toegepast bij een dwangstoornis:

• Psychologische / psychotherapeutische behandeling
• Medicatie
• Een combinatie van beide

Het doel van de behandeling is dat je leert omgaan met dwanggedachten, dwanghandelingen stopt en vermijdingsgedrag doorbreekt.